Vooraf

Aan het einde van de middeleeuwen ontstond in Italië een nieuwe manier van leven en een nieuw soort kunst. Daarin werd opnieuw een voorbeeld genomen aan de klassieke oudheid. In deze opdracht staat de renaissance centraal.

Aan het eind van deze opdracht kun je

• in eigen woorden beschrijven wat er wordt bedoeld met de renaissance.
• twee oorzaken en achtergronden van het ontstaan van het humanisme en de renaissance beschrijven.
• illustreren hoe de veranderende kijk op de wereld te zien is in kunstwerken uit die tijd.
• zelf voorbeelden selecteren van dit nieuwe mens- en wereldbeeld en deze ordenen en toelichten.

De antwoorden op deze vragen schrijf je in je schrift of typ je in OneNote.

Inleiding - Veranderend wereldbeeld

In de middeleeuwen leefden de meeste mensen een sober en godsvruchtig leven. Gehoorzaamheid aan de kerk was vanzelfsprekend. Mensen waren bang voor straf in het hiernamaals.
De invloed van de Griekse en Romeinse beschaving raakte in de Middeleeuwen op de achtergrond. Tijdens de Renaissance (wedergeboorte) veranderde dat.

Los van de kerk ontwikkelde zich in de 14e eeuw een hernieuwde belangstelling voor kunst, wetenschap en literatuur van de Romeinen en Grieken uit de oudheid.

Visie op de Middeleeuwen

Het begrip 'middeleeuwen' is tijdens de renaissance door Italiaanse humanisten bedacht. Het woord vertelt hoe zij dachten over de voorgaande eeuwen. Dat waren volgens hen slechts 'middeleeuwen', een obstakel in tijd dat hen scheidde van de verheven cultuur van de Grieken en Romeinen. De middeleeuwen zagen zij als een lange periode van stilstand en verval.

Het mensbeeld was volgens humanisten tijdens de middeleeuwen te negatief. Zij waren zelf veel positiever en optimistisch over de toekomst. De mens zelf moest meer centraal komen te staan, net zoals in de tijd van de Grieken en Romeinen.

Er ontstond een geloof in de onbegrensde mogelijkheden van de mens. Kunstenaars, architecten en wetenschappers wilden het hoogst haalbare bereiken. Dat zij daar goed in slaagden is terug te zien in de uitzonderlijke prestaties in de kunst, de architectuur en de letteren.

Opdracht 1

Inleiding
In de middeleeuwen leefden de meeste mensen een sober en godsvruchtig leven.
Gehoorzaamheid aan de kerk was vanzelfsprekend. Mensen waren bang voor straf in het hiernamaals.
De invloed van de Griekse en Romeinse beschaving raakte in de middeleeuwen op de achtergrond.
Tijdens de renaissance (wedergeboorte) veranderde dat.

Los van de kerk ontwikkelde zich in de 14e eeuw een hernieuwde belangstelling voor kunst, wetenschap en literatuur van de Romeinen en Grieken uit de klassieke oudheid.

Bestudeer uit de tekst hierboven de volgende twee onderdelen: "Renaissance" en "Florence en De' medici". 

KB: Renaissance
KB: Florence en De' Medici

1. Wat bedoelen we met de renaissance?
   1. Nieuwe belangstelling voor de kunst van Grieken en Romeinen.
   2. Wedergeboorte van de middeleeuwse kunst.
   3. Economische opleving na de pestepidemieën van de middeleeuwen.
2. Bekijk het schilderij hiernaast.
   Dit schilderij past bij ....
   1. ... de renaissance, omdat er mensen op zijn afgebeeld.
   2. ... de middeleeuwen, omdat het over het hiernamaals gaat.
3. Waarom namen de steden Florence, Genua, Milaan en Venetië een bijzondere plaats in rond 1500?
   1. Hier was welvaart ontstaan door de bloeiende landbouw.
   2. Ondanks de pestepidemieën waren dit rijke handelssteden.
4. Waarom vergeleken de inwoners van de Italiaanse stadstaten zich graag met de oude Romeinen?
   1. Ook de Romeinen richtten zich vooral op het leven na de dood.
   2. Ook in de oudheid dacht men positief over de mens en zijn mogelijkheden.

5. Waar waren Petrarca en Erasmus het ongetwijfeld over eens?
   1. De boeken van de Romeinen moesten opnieuw bestudeerd worden, los van de kerkelijke uitgaven.
   2. Er moest meer studie van de klassieke architectuur worden gemaakt.
6. Waarom was de familie De Medici zo belangrijk voor de renaissance?
   1. Deze familie had veel macht en geld waarmee ze nieuwe kunstenaars steunden en opdrachten bezorgden.
   2. Deze familie bracht veel beroemde schrijvers en kunstenaars van de renaissance voort.
7. Waardoor werd Filippo Brunelleschi bekend?
   1. Hij ontwierp een nieuw stadhuis voor Florence dat een voorbeeld van nieuwe kunst was.
   2. Hij ontwierp de koepel van de Dom van Florence naar Romeins voorbeeld.

Opdracht 2

Florence en De' Medici
Lees de volgende zes zinnen.
Welke veranderingen kwamen er in de kunst door de steun van De' Medici?
Kies alle juiste zinnen.

1. De kerk kreeg meer invloed op de inhoud van de kunstwerken.
2. De kerk was niet langer de belangrijkste opdrachtgever voor kunstenaars.
3. Kunstenaars kregen de mogelijkheid om nieuwe ideeën in hun werk te brengen.
4. Kunstenaars kregen minder aanzien en moesten zich schikken naar de macht.
5. Er werden veel meer dure opdrachten gegeven voor gebouwen en beelden.
6. Er werden minder opdrachten gegeven omdat kooplieden bezig waren met andere zaken dan kunst.

Renaissancekunstenaar
Stel je bent een renaissancekunstenaar en je mag uit het lijstje hieronder vier opdrachten kiezen. Welke opdrachten zou jij kiezen? Motiveer je antwoord.

1. Schilderij van een gesprek tussen Plato en zijn vrienden.
2. Beeld van twee heiligen in gesprek met Jezus.
3. Ontwerp voor een kerkgebouw met middeleeuwse glas-in-loodvensters.
4. Schilderij van Griekse goden en godinnen die feest vieren in de natuur.
5. Beeld: Adam en Eva moeten voor straf het paradijs verlaten.
6. Beeld van een gespierde held die een reus verslaat.
7. Ontwerp voor een koopmanshuis met bogen en een binnenplaats met zuilengang.

Bespreek je keuze met een klasgenoot.