Aletta Jacobs

Vooraf

Leerdoelen
Het hele leven van Aletta Jacobs stond in het teken van gelijke rechten van mannen en vrouwen. In de tijd dat zij geboren werd mochten vrouwen niet studeren of stemmen. Dankzij haar strijd is dat allemaal veranderd. Mannen en vrouwen zijn nu gelijkwaardig, of toch nog niet helemaal?


Aan het eind van deze opdracht kun je

  • in eigen woorden beschrijven wie Aletta Jacobs was en waarvoor zij zich allemaal heeft ingezet.
  • verklaren waarom in die tijd geboorteregeling taboe was.
  • motiveren waarom tussen 1848 en 1918 vrouwen in Nederland niet mochten stemmen.
  • motiveren waarom tussen 1848 en 1918 niet alle mannen in Nederland mochten stemmen.
  • illustreren wat het verschil is tussen passief en actief kiesrecht.

 

De antwoorden op deze vragen schrijf je in je schrift of typ je in OneNote.

 

Opdracht 1

 

De eerste vrouw die …
Er zijn maar weinig vrouwen die in de Nederlandse geschiedenis zo’n indruk hebben achtergelaten als Aletta Jacobs.

Aletta is het achtste kind (van de elf) van Abraham Jacobs en Anna de Jongh. Alle 11 kinderen kregen de kans om te leren en dat is zeer uitzonderlijk in die tijd. Het leven van Aletta staat in het teken van ‘de eerste vrouw die…’. Haar zus Charlotte is de eerste vrouw die apotheker wordt in Nederland. Haar andere zus Frederika is de eerste vrouw die in Nederland op de middelbare school examen doet in wiskunde en boekhouden. Zelf zit ze als enige meisje tussen de jongens in de klas op de hbs (Hoogere Burger School, te vergelijken met het vwo van nu). Het liefst wil Aletta net als haar vader arts worden, maar daar heb je een universitaire studie voor nodig en op universiteiten werden toen geen vrouwen toegelaten.
Als vijftienjarige haalt ze het examen van leerling-apotheker. Een mannelijke leerling-apotheker heeft bij minister Thorbecke voor Onderwijs het verzoek ingediend om als leerling-apotheker vrijstelling te krijgen van het toelatingsexamen voor de universiteit. Als Aletta hoort dat zijn verzoek is ingewilligd stuurt ze eenzelfde brief naar Thorbecke. De minister is verrast en na enig heen-en-weer-schrijven krijgt ze toestemming en mag ze een jaar op proef studeren. Na dat jaar zal de minister een definitief besluit nemen.

Op 20 april 1871 begint Aletta met haar studie aan de universiteit van Groningen, 17 jaar oud. Zij is de eerste vrouwelijke student van Nederland. In kranten en tijdschriften wordt ze bespot. Haar broers, ook studenten, worden getreiterd. Eén van haar broers kan daar niet tegen en wil niets meer met zijn zus te maken hebben.

Dan komt het bericht dat minister Thorbecke stervende is. Gauw doet Aletta nog enkele examens en vraagt de minister om zijn definitieve besluit. Twee dagen na zijn dood krijgt Aletta de definitieve toestemming over de post. Het schijnt dat het één van Thorbecke’s laatste daden als minister is geweest. Aletta rondt haar studie met succes af. Ze is de eerste vrouw die slaagt voor het kandidaatsexamen en de eerste vrouw die slaagt voor het artsexamen. Een jaar later, in 1879, promoveert zij als eerste vrouw als doctor in de medicijnen.

Lees hier over deze briefwisseling met Thorbecke.

Vraag:
Waaruit blijkt dat zelfs de vooruitstrevende minister Thorbecke anders tegen vrouwen aankeek dan tegen mannen, zoals de meesten in die tijd?